Μεγάλη Παρασκευή στο Άγιον Όρος

 Τα καραβάκια, που εκτελούν τη συγκοινωνία μεταξύ του Αγίου Όρους και της υπόλοιπης Ελλάδας, για το Πάσχα  θα «ξεφορτώσουν» επισκέπτες και προσκυνητές στους αρσανάδες (λιμανάκια) των μονών της Αθωνικής Πολιτείας.

Στις Καρυές, πρωτεύουσα του Αγίου Όρους, στα μοναστήρια, στις σκήτες, αλλά και στα μονοπάτια που τα συνδέουν, οι μεγάλες παρέες είναι παρούσες.

Οι αρχοντάρηδες –οι καλόγεροι που με φιλόξενη διάθεση και ζεστό χαμόγελο υποδέχονται τους επισκέπτες στα ιερά προσκυνήματα και τους τακτοποιούν στα δωμάτια παραμονής τους– δεν θα προσφέρουν νηστίσιμα λουκούμια και ρακί, σε όσους πιστούς επιλέγουν να «βιώσουν» τα Άγια Πάθη και την ένδοξη Ανάσταση του Θεανθρώπου στην Αθωνική Πολιτεία.

Περισσότερο όμως  τις ψυχές τους γεμίζουν με ευλάβεια, ευσέβεια και πίστη από την ιδιαίτερα κατανυκτική Μεγάλη Εβδομάδα και την ιδιαίτερα χαρμόσυνη Αναστάσιμη ατμόσφαιρα στο Περιβόλι της Παναγιάς.

Υπό κανονικές συνθήκες η διαμονή ενός πιστού σε μονή ή σκήτη του Αγίου Όρους τη Μεγάλη Εβδομάδα αποτελεί μία εμπειρία, που θα παραμείνει ανεξίτηλα χαραγμένη στη μνήμη και την καρδιά του. Γι’ αυτό, άλλωστε αυτήν την περίοδο συγκεντρώνεται ο μεγαλύτερος ημερήσιος αριθμός προσκυνητών στην Αθωνική Πολιτεία, ο οποίος συχνά είναι υψηλότερος και από τον επιτρεπόμενο ημερήσιο αριθμό επισκεπτών.

Με αγάπη και υπομονή οι ηγούμενοι και οι απλοί μοναχοί συνήθως κάνουν αυτήν την περίοδο τα… στραβά μάτια αναφορικά με το επιτρεπόμενο όριο και εξυπηρετούν όσο γίνεται περισσότερους λαϊκούς, όσους μπορούν να «σηκώσουν» οι υποδομές του κάθε μοναστηριού.

Μ. Παρασκευή: Η κορύφωση του Θείου Δράματος

Συνήθως οι περισσότεροι από τους επισκέπτες μπαίνουν στο Άγιον Όρος με τα καραβάκια τη Μεγάλη Παρασκευή, προκειμένου με ταπεινότητα και ευσέβεια να «βιώσουν» την κορύφωση του Θείου Δράματος. Ανάλογα με το θαλάσσιο δρομολόγιο που θα επιλέξει ο καθένας, θα βρίσκεται σε κάποιον αρσανά ή θα περνάει από στεριάς το κατώφλι κάποιου μοναστηριού το αργότερο λίγο πριν το μεσημέρι της ιερότερης μέρας του χρόνου.

Η πρώτη εντύπωση του προσκυνητή που έχει επισκεφθεί και άλλες φορές, σε άλλες χρονικές περιόδους, το Άγιον Όρος, είναι ότι τη Μεγάλη Εβδομάδα και ιδίως τη Μεγάλη Παρασκευή οι ρυθμοί στα μοναστήρια είναι χαλαρότεροι από τον υπόλοιπο χρόνο.

Οι μοναχοί, καταβεβλημένοι από τη σκληρή νηστεία των πολλών εβδομάδων, κάνουν μόνο τα απαραίτητα διακονήματα, ενώ ακόμα και η τράπεζα (το μαγειρείο και ο χώρος του φαγητού) είναι κλειστή. Στους προσκυνητές τη Μεγάλη Παρασκευή προσφέρεται μόνο τσάι, αν το επιθυμούν, στο αρχονταρίκι (χώρος υποδοχής).

Το μεσημέρι ξεκινάει η Ακολουθία των Μεγάλων Ωρών και η Αποκαθήλωση, ο πρώτος από τους δύο πολύωρους εκκλησιασμούς της Μεγάλης Παρασκευής.

Με ιδιαίτερη ταπεινότητα και ευλάβεια, σχεδόν δακρυσμένοι, μοναχοί βγάζουν το άχραντο σώμα του Κυρίου από το Σταυρό και γύρω στις τρεις το μεσημέρι το τοποθετούν στον Επιτάφιο. Βρίσκεται στολισμένος λιτά, αλλά «λουσμένος» από την αγάπη που «σκόρπισε» η θυσία του Θεανθρώπου, μέσα στο ναό. Μαυροφορεμένες φιγούρες με «χιονισμένα» γένια, καθισμένοι σε ξύλινα μικρά στασίδια ή γονατιστοί μπροστά από αυτά, προσευχόμενοι ζητούν τη μακροθυμία και τη συγχώρηση του σταυρωθέντα Χριστού. Σφίγγουν κάθε κόμπο από τα μεγάλα –τα κατοστάρια– κομποσχοίνια που κρατούν στα χέρια τους και εκλιπαρούν για το έλεός Του. Η Ακολουθία τελειώνει αργά το απόγευμα και οι μοναχοί αποσύρονται για λίγες ώρες στα κελιά τους. Λίγο αφότου μπει το Μεγάλο Σάββατο με το κοσμικό ρολόι, θα βρεθούν και πάλι στο ναό, για να ψάλλουν τα Εγκώμια και να κάνουν την περιφορά του Επιταφίου.

Επιτάφιος στην Ι.Μ.Ξενοφώντος

Η νύχτα έχει «αγκαλιάσει» το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής το Περιβόλι της Παναγιάς και μέσα στους ναούς των μοναστηριών το λιγοστό φως προέρχεται μόνο από κεράκια, κυρίως από αυτά που βρίσκονται μπροστά στο αναλόγιο των ψαλτών. Έχει ξεκινήσει η Ακολουθία του Επιτάφιου Θρήνου. Μοναχοί, με πάθος για την αγάπη του Χριστού και πόθο για τη λύτρωση που Εκείνος προσφέρει, ψάλλουν τα Εγκώμια. «Η ζωή εν τάφω», «Άξιον εστί», «Αι γενεαί πάσαι». Αυτές τις ψαλμωδίες που δεν είναι δυνατό να γράφτηκαν χωρίς τη μεσολάβηση του Αγίου Πνεύματος. Στην απόκοσμη ατμόσφαιρα τα βλέμματα είναι καρφωμένα στο πάτωμα και οι ψυχές «ξεχειλίζουν» από ανάγκη για συγχώρεση. Το μυαλό «βλέπει» την ευαλωτότητα της ανθρώπινης φύσης. Τα πόδια λυγίζουν και το σώμα σιγά-σιγά μαζεύεται και γονατίζει.

Με τον Επιτάφιο μπροστά και δίπλα τον ηγούμενο η πομπή μοναχών και λαϊκών βγαίνει από το ναό. Έχει ξεκινήσει η περιφορά του Επιταφίου. Οι ψαλμωδίες των Εγκωμίων και τα αναμμένα κεράκια στα χέρια, σαν μια θάλασσα φωτιάς που υμνεί τον Κύριο, γεμίζουν με «φως» στο σκοτάδι της νύχτας. Η περιφορά γίνεται στο προαύλιο του ναού και η Ακολουθία του Επιταφίου Θρήνου συνεχίζεται μέχρι το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου.